Zagrożenia w internecie a dzieci – jak ustrzec je przed siecią?
Internet, choć niesie ze sobą wiele możliwości, nie jest do końca przyjaznym miejscem, dlatego w bieżącym tygodniu przeprowadzamy na ten temat warsztaty w klasach. Wiele osób wykorzystuje go do prowadzenia działalności przestępczej lub do rozpowszechniania treści, które mogą być szkodliwe. Z tego powodu tak ważna jest znajomość zagrożeń, które czyhają w sieci, a także świadomość tego, jak sobie z nimi radzić. Choć internetowe niebezpieczeństwa często dotyczą dorosłych, najbardziej narażone są dzieci – dlatego tak ważny jest dialog i rozmowa na temat tego, jakie zagrożenia mogą pojawiać się w internecie.
Telefony dla ofiar i świadków cyberprzestępczości:
116111, 800121212, 800100100
Oto lista ważnych zagrożeń w sieci:
1. Uzależnienie od internetu - O symptomach uzależnienia możemy mówić, gdy młody człowiek siedzi przed komputerem lub ze smartfonem, kosztem innych zainteresowań. Internet staje się dla niego główną formą aktywności, a szkoła, rodzina czy relacje koleżeńskie schodzą na dalszy plan. Zwykle pojawiają się także konflikty z rodzicami, którzy chcą ograniczyć dziecku dostęp do sieci. Młody człowiek zaczyna kłamać na temat czasu spędzanego przed ekranem i szukać sposobów na obchodzenie zakazów dorosłych. Często towarzyszą temu gwałtowne wybuchy emocji – agresja, złość lub lęk.
Co czuje dziecko uzależnione od internetu? Podobnie jak w przypadku innych uzależnień – przymus korzystania z sieci. Jest on na tyle duży, że dotychczasowe wartości przestają mieć znaczenie, a czas spędzony przed komputerem wydłuża się. Dziecko może stać się apatyczne, bez energii czy wręcz przeciwnie – nadpobudliwe i rozkojarzone. Warto też wiedzieć, że młody człowiek uzależnia się również od gier komputerowych.
2. FOMO - uzależnienie od dostępu do informacji
FOMO, z ang. fear of missing out, to strach przed tym, że ominie nas ważna informacja lub wydarzenie, które ma duże znaczenie. Współcześnie dużą rolę odgrywają tutaj także portale społecznościowe, jak Facebook, Instagram, TikTok czy Snapchat. Szczególnie nastolatkowie mogą odczuwać chęć ciągłego bycia na bieżąco, które w rzeczywistości oznacza sprawdzanie powiadomień co kilka minut.Oficjalnie choroba ta nie jest wpisana do żadnego rejestru. Jednak w mediach coraz częściej pojawia się informacja na temat objawów i konsekwencji FOMO. Strach i dyskomfort, spowodowany strachem przed przeoczeniem informacji, objawia się niczym innym jak nieustannym sprawdzaniem ekranu telefonu. Dopiero kiedy dana osoba upewni się, że nie otrzymała żadnego powiadomienia (lub też przejrzy nowości w mediach społecznościowych), strach rozładowuje się… przynajmniej na chwilę.
FOMO wydaje się być konsekwencją nadmiaru informacji, którymi jesteśmy bombardowani przez internet każdego dnia. Warto mieć świadomość istnienia takiego zjawiska i panować nad chęcią sprawdzenia smartfona czy Facebooka. Obecnie powstaje coraz więcej aplikacji, które promują spędzanie czasu bez telefonu. Działają sprawdzając np. ilość odblokowań ekranu telefonu w ciągu dnia. Taka aplikacja to dobry pomysł dla osób, które czują, że telefon pochłania zbyt wiele ich czasu. Jeśli okaże się, że ktoś odblokowuje telefon 500 lub 1000 razy dziennie, z pewnością można mówić o FOMO.
3. Flaming – sprowadzanie dyskusji na niebezpieczne tory
Kolejne zagrożenie internetowe, wymieniane przez UKE, to flaming. Zjawisko to związane jest z mową nienawiści i trollingiem. Polega na celowym zaognianiu dyskusji w celu wzbudzenia silnych, negatywnych emocji wśród innych użytkowników. Występuje przede wszystkim w mediach społecznościowych i w serwisach dyskusyjnych. Podczas ataku dochodzi do odejścia od pierwotnego tematu – zamiast tego pojawiają się obelgi i groźby. Każdorazowo należy zgłosić taką sytuację moderatorowi rozmowy.
4. Patostreaming – niebezpieczne transmisje internetowe
Od pewnego czasu coraz częściej mówi się o patostreamingu. Jest to transmisja internetowa, prowadzona w serwisach takich jak YouTube – udostępniających wideo strumieniowe. W trakcie transmisji publikowane są różnego typu zachowania, uznawane powszechnie za negatywne i patologiczne. To na przykład libacje alkoholowe, zażywanie narkotyków, przemoc, w tym przemoc domowa, wulgaryzmy czy transmitowanie niebezpiecznych zachowań w internecie, na przykład nawoływania nieletnich do aktywności seksualnej. Działalność osób, prowadzących patostreamy, często jest nielegalna, w związku z czym skutkuje interwencjami policyjnymi. Niejednokrotnie autorzy patostreamów pociągani są do odpowiedzialności prawnej. Osoby, które spotkają się z takimi zachowaniami, powinny zgłosić je do moderatorów serwisu YouTube, a nawet na policję.
5. Hejt – mowa nienawiści
Zjawisko hejtu stało się niemal powszechne. Polega ono na okazywaniu pogardy i złości w internecie. Hejt może być skierowany do przedstawicieli danej płci czy narodowości, jednak jego ofiarą często padają przypadkowe osoby, szukające porady czy chcące wypowiedzieć się na dany temat. Zjawisko hejtu jest niestety coraz bardziej powszechne, w związku z czym spotyka się z nim ogromna ilość internautów. Występuje przede wszystkim w mediach społecznościowych czy w serwisach, w których prowadzone są dyskusje światopoglądowe. W przypadku spotkania się z hejtem nie należy wdawać się w dyskusje z hejterem. Lepszym rozwiązaniem będzie zgłoszenie danego użytkownika moderatorom – usunięcie czy zablokowanie konta to najlepszy sposób na poradzenie sobie z hejterem.
6. Trolling – celowe irytowanie innych użytkowników
Zjawisko trollingu stało się równie powszechne jak hejt internetowy. Tzw. trolle działają niemal w każdym miejscu w sieci. Trolling to antyspołeczne zachowanie, polegające głównie na obrażaniu i ośmieszaniu innych osób, stosowanie dezinformacji oraz uniemożliwianie prowadzenia normalnej dyskusji innym użytkownikom. Celem trolla jest wywołanie kłótni – z tego powodu często pisze on o sprawach, które są bardzo kontrowersyjne. Obecnie świadomość tego zjawiska coraz bardziej wzrasta, w związku z czym internetowi trolle są ignorowani i użytkownicy nie zwracają na nich uwagi. Warto jednak zgłaszać takie zachowania moderatorom.
7. Cyberbullying – przemoc z użyciem nowoczesnych technologii
Cyberbullying to nowoczesna forma przemocy, w której wykorzystywany jest internet lub telefony. Celem działania jest wyrządzenie emocjonalnej, a w konsekwencji nawet fizycznej szkody drugiej osobie. Polega ono na powtarzaniu aktów przemocy, takich jak dręczenie, groźby czy publikowanie ośmieszających daną osobę treści. Problem ten może dotyczyć nawet 50% dzieci i nastolatków.
8. Sexting – przekazywanie treści erotycznych
Sexting to forma komunikacji elektronicznej, w której przekazywane są treści o charakterze erotycznym. Zjawisko to jest coraz bardziej popularne wśród nastolatków, którzy przesyłają sobie erotyczne treści – często są to również własne, nagie zdjęcia. Często dzieje się to już na wczesnym etapie znajomości, a wiele osób wysyła tego rodzaju treści obcym osobom. Należy pamiętać o tym, że osoba po drugiej stronie może wykorzystać zdjęcia czy filmy w dowolny sposób. Zjawisko jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci i nastolatków. Dlatego rodzice powinni dokładnie uświadamiać swoje dzieci na temat tego, jakie niebezpieczeństwa niesie za sobą rozsyłanie tego rodzaju treści. Poważnym zagrożeniem są również osoby, które nawiązują internetową znajomość z dziećmi, a po pewnym czasie zaczynają przesyłać im erotyczne zdjęcia i filmy. Takie zachowanie może być uznawane za nowoczesną odmianę pedofilii i – niestety – jest równie niebezpieczne.
9. Sextortion – konsekwencja sextingu
Sextortion to zjawisko, polegające na szantażowaniu osoby, która przesłała erotyczne treści do kogoś innego, na przykład swoje zdjęcia. Osoba po drugiej stronie może ją szantażować, mówiąc na przykład, że jeśli nie wyśle kolejnych zdjęć, to poprzednie zostaną opublikowane w internecie lub pokazane rodzicom. Często przedmiotem szantażu są również pieniądze – ofiara zmuszana jest do przekazywania pewnych kwot, bo w przeciwnym razie treści zostaną opublikowane. Jest to bardzo niebezpieczne zjawisko, które dotyka nie tylko dzieci, ale też dorosłych. Pierwszym krokiem jest zaprzestanie kontaktu z osobą, która szantażuje. Warto zachować wszystkie dowody i zwrócić się o pomoc na policję. Osoby dorosłe powinny również przestrzegać swoje dzieci przed takim zagrożeniem, wyjaśniając im konsekwencje przesyłania treści erotycznych innym osobom.
10. Wyłudzenie poufnych informcji, kradzież danych osobowych
i inne.....
PAMIĘTAJ!
Cyberprzemoc jest negatywnym zjawiskiem, które może przyjmować formy, między innymi:
· wysyłania wulgarnych e-maili i smsów,
· publikowania i rozsyłania ośmieszających informacji, zdjęć i filmów,
· podszywania się pod inną osobę,
· obraźliwego komentowania wpisów na blogu.
Czyny te mogą być zakwalifikowane jako przestępstwa z artykułów:
190 Kodeksu Karnego (groźba popełnienia przestępstwa),
191 kk (zmuszanie do określonego zachowania),
202 kk (pornografia),
212 kk (zniesławienie),
216 kk (zniewaga),
267 kk (naruszenie tajemnicy korespondencji),
268 kk (niszczenie informacji),
268a kk (niszczenie danych informatycznych),
269 kk (przestępstwa komputerowe),
269a kk (zakłócanie pracy systemu komputerowego)
jako wykroczenie z art. 107 Kodeksu Wykroczeń (złośliwe nękanie).
przestępstwa z art. 212 kk (zniesławienie) i 216 kk (zniewaga) ścigane są z oskarżenia prywatnego skargę można wnieść za pośrednictwem policji
Istotne w przeciwdziałaniu zjawisku jest uświadamianie społeczeństwa, iż sprawca nie pozostaje anonimowy – policja ma możliwość ustalenia z jakiego komputera i z jakiego telefonu wysyłane są maile lub smsy.
Ważnym zadaniem dla rodziców i pedagogów jest wyjaśnianie dzieciom i młodym ludziom, iż takie działanie nie jest zabawą, nie jest żartem i może prowadzić do bardzo nieprzyjemnych konsekwencji...
Rozmawiajmy, edukujmy, miejmy pod kontrolą ;)
Bezpiecznego surfowania w sieci dla Wszystkich!
Anna Frankowska i Nikoleta Janiewska