Koncepcja i strategia Szkoły Promującej Zdrowie.

Program Szkoła Promująca Zdrowie (SzPZ) realizowany jest w Polsce od 1991 r. Popularyzację idei SzPZ rozpoczęto od trzyletniego projektu pilotażowego (1992- 1995)„Szkoła Promująca Zdrowie”, zainicjowanego przez WHO/EURO, realizowanego pod kierunkiem prof. dr hab. Barbary Woynarowskiej. Projekt ten spowodował oddolne działania (ruch) szkół, zgodne ze strategią opracowaną w 14 tzw. szkołach projektowych oraz tworzenie sieci szkół promujących zdrowie na różnych poziomach.

W ramach upowszechniania programu stworzono strukturę wspierającą rozwój sieci SzPZ − utworzono Zespół ds. Promocji Zdrowia, powołano Krajowego Koordynatora ds. promocji zdrowia w szkole oraz wojewódzkich koordynatorów. Aktualnie we wszystkich województwach istnieją sieci szkół, w niektórych nawet funkcjonują sieci rejonowe, powiatowe lub miejskie, utworzone w celu łatwiejszego koordynowania i skuteczniejszego wspierania pracy szkół. Do wojewódzkich sieci SzPZ należą obecnie, poza szkołami różnych typów, inne placówki oświatowowychowawcze, takie jak: przedszkola, bursy, domy wczasów dziecięcych. Obecnie w Polsce jest około 2000 placówek w sieci szpz.

Działania związane z rozwijaniem i upowszechnianiem w Polsce idei Szkoły Promującej Zdrowie odbywały się na podstawie współpracy i wsparcia ze strony ministerstw zdrowia oraz edukacji. Dla zapewnienia dalszego rozwoju programu oraz kontynuacji przynależności Polski do Europejskiej Sieci Szkół dla Zdrowia w Europie, 23 listopada 2009 r. podpisano porozumienie o współpracy między Ministrem Edukacji Narodowej, Ministrem Zdrowia oraz Ministrem Sportu i Turystyki w sprawie promocji zdrowia i profilaktyki problemów dzieci i młodzieży. Z treści porozumienia wynika m.in.: zapewnienie synergii działań z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki problemów dzieci i młodzieży, które są realizowane przez strony porozumienia w szkołach i placówkach oraz w środowisku lokalnym, w tym podejmowanie działań na rzecz wdrażania programów promujących zdrowie, m.in. programu Szkoły dla Zdrowia Europy.

Koncepcja Szkoły Promującej Zdrowie „wyrosła” z ogólnych założeń promocji zdrowia, rozwijanej przez Światową Organizację Zdrowia oraz z dorobku kilku międzynarodowych konferencji poświęconych szkolnej edukacji zdrowotnej. Nie ma jednej, ogólnie przyjętej definicji takiej szkoły. Każdy kraj wypracowuje swój model SzPZ w zależności od uznawanych wartości oraz własnych doświadczeń. W Polsce koncepcja szkoły promującej zdrowie stale się rozwija i ulega modyfikacjom.

Upowszechnianie edukacji dla zdrowia w Szkołach Promujących zdrowie odbywa się w oparciu o pięć standardów, według których opisane zostały cele i procedury ich osiągania w zakresie promowania zdrowia.

STANDARD PIERWSZY

Szkoła promująca zdrowie pomaga członkom społeczności szkolnej(w tym rodzicom) zrozumienie i zaakceptowanie koncepcję szkoły promującej zdrowie.

STANDARD DRUGI

Szkoła promująca zdrowie zarządza projektami promocji zdrowia w sposób sprzyjający:

 uczestnictwu, partnerstwu i współdziałaniu społeczności szkolnej, w tym rodziców i społeczności lokalnej,

 skuteczności i długofalowości działań

STANDARD TRZECI

Szkoła promująca zdrowie prowadzi edukację zdrowotną uczniów i pracowników oraz dąży do zwiększenia jej, jakości i skuteczności

STANDARD CZWARTY

Szkoła promująca zdrowie tworzy klimat społeczny sprzyjający:

 satysfakcji z nauki i pracy w szkole, osiąganiu sukcesów oraz wzmacnianiu poczucia własnej wartości u uczniów i pracowników,

 zdrowiu i rozwojowi uczniów i pracowników,

 uczestnictwu, partnerstwu i współdziałaniu członków społeczności szkolnej, rodziców i osób ze społeczności lokalnej.

STANDARD PIĄTY

Szkoła promująca zdrowie tworzy środowisko fizyczne sprzyjające zdrowiu, bezpieczeństwu i dobremu samopoczuciu uczniów i pracowników Cele podejmowanych działań:

 Stwarzanie warunków do kształtowania zdrowego stylu życia oraz harmonijnego rozwoju.

 Współpraca szkoły z rodziną i personelem medycznym (lekarzem, higienistką, stomatologiem).

 Uświadomienie własnej odpowiedzialności za stan i ochronę swojego zdrowia.  Kształtowanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach stresowych

 Kształtowanie w szkole środowiska wspierającego edukację zdrowotną

 Zaangażowanie uczniów w proces edukacji o zdrowiu

 Dostarczanie wiedzy na temat szkodliwości stosowania używek

 Budowanie zdrowego środowiska fizycznego w szkole

 Rozwijanie umiejętności życiowych sprzyjających zdrowiu fizycznemu, psychicznemu oraz społecznemu i duchowemu

 Rozbudzanie potrzeby podejmowania działań na rzecz zdrowego środowiska

 Dostrzeganie przez młodego człowieka potrzeby dokonywania odpowiedzialnych wyborów

 Kształtowanie przekonania, ze szkoła to miejsce pracy, w którym należy dba o dobre relacje i samopoczucie wszystkich jej członków Podstawowe zadania:

 Propagowanie zdrowego stylu życia

 Tworzenie nawyków prozdrowotnych

 Wychowanie ucznia, który radzi sobie z problemami. Nawiązuje pozytywne relacje z otoczeniem, akceptuje samego siebie

 Uświadamianie uczniom, rodzicom i nauczycielom zagrożeń związanych z zachowaniami ryzykownymi

 Współpraca z instytucjami wspierającymi działalność profilaktyczną (Policja, Straż Miejska, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, stacja Sanepid, Szpital Rejonowy, Przychodnie)

 Wspieranie rodziców w zakresie poszerzania ich wiedzy na temat profilaktyki prozdrowotnej

 Dbałość o środowisko fizyczne szkoły Niska świadomość społeczna w zakresie ochrony zdrowia oraz profilaktyki prozdrowotnej powoduje, że istnieje duże zapotrzebowanie na budowę podstaw w tym zakresie w szkole.

Sytuacja ta uzasadnia oczekiwanie wobec placówek oświatowych, aby poza zadaniami dydaktycznymi zajmowały się również kształceniem młodzieży w zakresie dbałości własne zdrowie oraz tworzyły środowisko wspierające zdrowie. Dobrze realizowana edukacja zdrowotna to szansa na przyszłe społeczeństwo, które będzie umiało i chciało dbać o zdrowie swoje i innych ludzi oraz dbać o środowisko, w którym żyje.